भटकंतीची पाठशाळा (Wandering lessons)

  16 ऑगस्ट रोजी माझ्या वडलांची म्हणजे स्व. कन्हैयालाल श्रीपत ठाकूर यांची तारखेने पुण्यतिथी असते. आम्ही भावंडे त्यांना अण्णा म्हणत असू. त्यांच्या दोन - तीन आठवणी आज मनात ताज्या झाल्या आहेत. अण्णा स्वातंत्र्य पूर्व काळात काही वर्षे नाशिक येथे पुणे अनाथ विद्यार्थी गृहात शिकले. साल मला ठाऊक नाही. त्या काळात या संस्थेला कुठलेही सरकारी अनुदान नसायचे. बहुधा तो दुसऱ्या महायुद्धाचा काळ होता. महागाई प्रचंड वाढली होती. त्यामुळें वार लावून- माधुकरी मागून शिक्षण होत असे. दर रविवारी त्यांच्या वर्गातल्या मुलांना नाशिक येथील काळा राम मंदिर परिसर झाडून स्वच्छ धुवावा लागे. मग कुणा दात्या तर्फे जेवण मिळत असे. तहसीलदार म्हणून अण्णा नाशिकला आले त्या वर्षी तालुका दंडाधिकारी म्हूणून राम नवमीला पूजेचा मान माझ्या आई अण्णांना मिळाला. मानाचा फेटा बांधून त्यांचा सत्कार करण्यात आला. पूजा चालू असताना अण्णांचे डोळे सारखे भरून येत होते. पुजाऱ्याने दोन तीनदा 'रावसाहेब, काही त्रास होतोय का ?' असेही विचारले. त्यावर साहजिकच अण्णा नाही म्हणाले. पूजा -सत्कार संपल्या नंतर पुजाऱ्यांना अण्णा म्हणाले, "शाळेत असता