Posts

Showing posts from July, 2020

आत्मश्रद्धा

आत्मश्रद्धा एका गावात एक महात्मा रहात होते. आपल्या ध्यान-धारणे बरोबरच गावातल्या लोकांना त्यांच्या अडी-अडचणीच्या वेळी योग्य सल्ला ते देत. भांडणं सोडवत. त्यांची ख्याती आसपासच्या गावातही पसरली. सकाळी उठल्यापासून ते रात्रीपर्यन्त त्यांच्याकडे सल्ल्यासाठी लोकांची रांग लागायची. अनेक वर्ष सरली. लोकांच्या रोजच्या समस्यांना ते महात्मा कंटाळले. समस्या शांतपणे विचार करून किंवा परस्परांशी संवाद साधून सोडवल्या जाऊ शकतात असे त्यांना वाटे. पण लोक विचारच करत नाहीत – संवाद करत नाहीत याचे त्यांना वाईट वाटे. मी तर त्यांना काही फार मोठे तत्वज्ञान सांगत नाही. लोक केवळ मी साधू म्हणून माझ्याकडे सल्ला मागायला येतात. त्यात खूप वेळ जातो. त्यामुळे माझी म्हणावी तशी साधनाही होत नाही. लोकानी शहाणं व्हावं असं त्यांना मनापासून वाटायचं. यावर उपाय काय ? त्यांनी खूप विचार केला. गावकऱ्यांची सभा घेतली आणि आपला निर्णय सांगितला. “गावकऱ्यांनो गेली अनेक वर्षं मी आपल्या समस्या सोडवतो आहे. माझी वैयक्तिक साधना देखील चालूच आहे. सांगायला आनंद होतोय की या साधनेमुळे मला एक सिद्धी प्राप्त झालीय. मात्र यापुढे मला मौनात आणि एकांतवासा

गोष्ट एक शाळेची (29)

गोष्ट एक शाळेची (29) मुलं बालवाडीतली असली तरी पालकांच्या समाधानासाठी परीक्षेचं नाटक करावंच लागतं. “मुलांना परीक्षा आहे असं सांगून टेन्शन देऊ नका. त्यांच्या नकळत आम्ही परीक्षा घेऊ. असं तर आम्ही सततच मुलांच्या प्रगतीकडे लक्ष ठेऊन असतो. सगळीच मुलं चांगल्या प्रकारे उत्तीर्ण होणार आहेत.” हे पालकांना वारंवार सांगावे लागे. सहज म्हणून मी फळ्यावर चेंडूचे चित्र काढले. नुसताच गोल काढून कसं चालेल ? तो चेंडू वाटलाही पाहिजे. म्हणून मी त्याच्या मधोमध आडव्या रेषा काढल्या. “ओळखा हे काय आहे ?” एका सुरात  उत्तर आलं, “दीदी, हा शनि (त्यांच्या भाषेत ‘हनि’ कारण ते स, श चा उच्चार ह करतात) ग्रह आहे.” मी आश्चर्यचकित. माझी चित्रकला काय दर्जाची आहे मला ठाऊक असलं तरी चेंडूला एकदम शनि ग्रह म्हटल्यावर माझ्या मेंदूला झिणझिण्याच आल्या. माझ्या धनू राशीला तेंव्हा साडेसाती चालू होती असं कुणी तरी मला म्हणालं होतं. पण तो ‘शनि’ एकदम वर्गात प्रकट होईल असं वाटलं नव्हतं. “तुम्हाला कसं रे माहित हा शनि ग्रह आहे ?” मी आश्चर्याने विचारले. मग रहस्य उलगडलं, महाभारत या लोकप्रिय दूरदर्शन मालिकेच्या टायटल सॉन्गच्या वेळी शनि ग्रह दाखवला

सगुण-निर्गुण : लिपुलेखचा शंकर (महाराष्ट्र टाइम्स)

Image
सगुण-निर्गुण : लिपुलेखचा शंकर (महाराष्ट्र टाइम्स) 1998 साली केलेली कैलाश-मानसरोवर यात्रा काही दिवसांपासून सतत डोळ्यापुढे येतेय. उत्तराखंड राज्यातील धारचुला येथून या पदयात्रेला आरंभ होतो. कालीगंगेचे प्रथम दर्शनही इथेच होते. हिचा प्रवाह इतका वेगवान की 1999 साली झालेल्या अतिवृष्टीने मालपा नावाचे एक छोटे गाव तिने गिळंकृत केलं. कैलाश यात्रेतील लिपुलेख हे भारतीय हद्दीतले सतरा हजार फुटावरचं शेवटचं ठिकाण. वाटेत एक विचार सारखा मनात येत होता- हा भागचीनव्याप्त तिबेट आणि नेपाळच्या सीमेला लागून आहे. इतकी वर्षं झाली स्वातंत्र्य मिळून पण आपले सैन्य आणि सामग्री तिथे पोहोचण्यासाठी रस्तेच नाहीत. शत्रूने अचानक हल्ला केला तर? हेच ‘लिपुलेख’ सध्या नेपाळने त्यावर आपला हक्क सांगितल्याने चर्चेत आहे. या क्षेत्रातला भारताचा सगळ्यात जास्त उंचीवरील आर्मीचा कॅम्प इथे आहे. इथूनच पुढे चीनव्याप्त तिबेटचा प्रदेश सुरू होतो. म्हणूनच देशाच्या सुरक्षिततेच्या दृष्टिकोनातून हे अत्यंत महत्वाचे ठिकाण. वर्षातले आठ –दहा महीने हा प्रदेश बर्फाने आच्छादलेला असतो. कैलाश यात्रेच्या वेळी जे काही यात्रेकरू दिसतील तेव्हढेच. न

गोष्ट एका शाळेची (28)

गोष्ट एका शाळेची (28) “तुझ्या आयुष्याच्या कॅनव्हासवर तू देखील नवीन चित्र काढू शकतेस.” सूर्याचं हे केवळ सहज उद्गारलेलं वाक्य होतं का ? छे ! माझ्यासाठी तर सूर्याने जीवनाचा मूलमंत्रच दिला. खूप मोकळं वाटलं सूर्याच्या त्या एक वाक्याने.   उत्साहाने शाळेत पोहोचले. मुलांचे हसरे चेहरे पाहिले की ताप, सांधेदुखी, बांधकामाच्या विवंचना हे सगळंच विसरायला होतं. आयुषला आज माझी वेणी पकडून रेलगाडी – रेलगाडी खेळायचं होतं. प्रमितला माझ्याच मांडीवर बसून – माझ्याच हाताने डबा खायचा होता. असंही त्याला हाताने भरवलं नाही तर शाळा सुटेपर्यंत त्याचा डबा संपतच नाही. बबिताच्या आईने खास माझ्यासाठी वेगळा डबा पाठवला होता. पराठे, खास राजस्थानी लोणचं आणि फुलकोबीची भाजी. लोक खरंच किती भरभरून प्रेम करतात !   आज स्वयंपाकाची चिंता नसल्याने जेवण पटकन आटोपलं. बांधकामाचे हिशेब लिहिले. आणि या आठवड्यातल्या कामांची यादी केली. थोडी विश्रांती घेऊन मग रॉबिनदांकडे काझीरंगा updates द्यायला जाऊ असं ठरवलं. दुपारी झोपही खूप गाढ लागली. पाच वाजता दारावरची बेल वाजली. रॉबिनदांचा माळी जगदीश बोलवायला आला होता. “डॉक्टरसाब ने तुरंत याद किया है |”

गोष्ट एका शाळेची (27)

गोष्ट एका शाळेची (27) हत्ती वरून जंगल सफारीला जायचं म्हणून जरा लवकरच उठले. खरं तर पूर्ण झोप लागलीच नव्हती. कुठल्या विचारांनी अस्वस्थ होते असंही नव्हतं. पक्ष्यांची किलबिल सुरू झाली होती. मी तयार होऊन रूम सर्विसवाल्या मुलानी आणून दिलेल्या चहाचा आस्वाद घेत होते. एक विलक्षण ऊर्जा त्या साऱ्या परिसरात पसरली आहे असं जाणवत होतं. अचानक सखी म्हणाली, “आजचा दिवस तुझ्या आयुष्यातला खूप महत्वाचा दिवस आहे भारती. काही निर्णय तुला घ्यायचे आहेत शांतपणे”. “झाली का तुझी सुरुवात ?” अशा अर्थाने मी चमकून सखीकडे पाहिलं. काही प्रतिक्रिया दिली नाही. तितक्यात मला Elephant Park पर्यन्त सोडायला जीप आली आहे असा निरोप आला. मी गाडीत जाऊन बसले. ड्रायव्हरने विचारलं, “हिन्दी समझता है मॅडम ? आप डॉ रॉबिन बॅनर्जी साब की मेहमान है सुना मैने |” “जी, लेकिन मेरा गला आज कुछ खराब है | मौन रहना पसंद करुंगी |” माझा घसा खरंच थोडा खवखवत होता. मला त्याचं निमित्त मिळालं. रात्री पाऊस पडून गेला होता पण सकाळी मात्र आकाश निरभ्र होतं. रात्री पडन गेलेल्या पावसाचे थेंब गवताने अजूनही सांभाळून ठेवले होते. पावसाचा मोसम नव्हता पण आसाममध्ये प